W dniu 14 kwietnia 2015 r., w sprawie o sygn. akt P 45/12, Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok, w którym jednoznacznie stwierdził, że wystawiane przez banki bankowe tytuły egzekucyjne BTE niegodne z Konstytucją naruszając zasadę równego traktowania wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.
BTE jest dokumentem zobowiązującym kredytobiorcę do podpisania zgody na poddanie się egzekucji w razie braku spłaty zobowiązań wobec banku. Dotychczas polskie banki z powodzeniem mogły wystawiać BTE w oparciu o swoje księgi lub inne dokumenty związane z dokonywaniem czynności bankowych w celu odzyskania należności. Rola sądu w tym przypadku ogranicza się jedynie do badania BTE przy nadawaniu klauzuli wykonalności, tylko pod względem formalnym, a nie merytorycznym. Po nadaniu klauzuli BTE staje się tytułem wykonawczym na podstawie którego można wszcząć postępowanie egzekucyjne. Cała procedura związana z windykacją klienta trwa zatem błyskawicznie.
W powołanym wyżej wyroku Trybunał Konstytucyjny uznał, że prawo do wystawiania BTE niezgodne z Konstytucją, naruszające zasadę równego traktowania przez to, że stanowi niekonstytucyjne uprzywilejowanie banków i to nie tylko w kontaktach z ich klientami, ale także w stosunkach pomiędzy wierzycielami tego samego podmiotu oraz w relacjach między dłużnikami banków i dłużnikami innych podmiotów. Nierówność ekonomiczna stron (gdzie bank jest na silniejszej pozycji), nie powinna wpływać na nierówność względem prawa. Klient dochodząc należności od banku nie ma uprawnień do wystawienia „własnego” tytułu egzekucyjnego, a jest zmuszony do skorzystania ze zwykłej drogi dochodzenia roszczeń – poprzez postępowanie sądowe tj. sporządzenie pozwu z przedstawieniem dowodów, wniesieniem opłat sądowych.Trybunał Konstytucyjny skonkludował, że choć banki pełnią w gospodarce szczególną rolę i stanowią jedną z instytucji zaufania publicznego, żaden przepis prawny nie nadaje im szczególnego statusu, który uzasadniałby takie uprzywilejowanie.
Trybunał Konstytucyjny odroczył wejście w życie wyroku do 01 sierpnia 2016 r., aby zapobiec chaosowi w obrocie bankowym. Dopiero wtedy przepisy dotyczące BTE stracą moc. Wówczas bankowcy, podobnie jak każdy inny wierzyciel będą musieli przekazywać sprawy niespłacanych przez klientów długów do sądu, który będzie je rozpatrywał i oceniał pod względem merytorycznym. Niewątpliwie dla banków oznacza to znaczne wydłużenie procedury związanej z windykacją klienta, a klientowi daje gwarancję, iż sąd każdorazowo będzie sprawdzał prawidłowość naliczenia długu.
Jednakże do czasu sądy orzekające w sprawach BTE będą musiały wykazywać się czujnością i zwracać uwagę na wartości konstytucyjne. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, przepis uznany za niezgodny z Konstytucją RP, nawet w przypadku odroczenia utraty jego mocy wiążącej, nie powinien być stosowany ani przed wydaniem wyroku, ani po jego ogłoszeniu (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 20 maja 2009 r., sygn. akt I CSK 379/08). Analogiczne stanowisko zajął jakiś czas temu Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok z 6 lutego 2008 r., sygn. akt II OSK 1745/07) wskazując, iż przepis uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z ustawą zasadniczą ma taki charakter od samego początku, tj. od dnia ogłoszenia tego faktu.
Zatem już teraz, nawet jeśli bank prowadzi przeciwko kredytobiorcy egzekucję w oparciu o tytuł wykonawczy, w tym wypadku BTE opatrzony klauzulą wykonalności, możliwym jest skuteczne zwalczanie tego niekonstytucyjnego instrumentu prawnego. W szczególności pomocne może okazać się tzw. powództwo opozycyjne, które służy pozbawieniu tytułu wykonawczego wykonalności, a w perspektywie może bezpośrednio prowadzić do umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Z kolei w przypadku kredytobiorców, co do których zakończono już egzekucję na podstawie BTE opatrzonego w klauzulę wykonalności, może aktualizować się roszczenie odszkodowawcze wobec państwa polskiego z uwagi na to, że zastosowano w ich sprawie niekonstytucyjne przepisy.
Kancelaria z powodzeniem zastępowała klientów w sprawach o pozbawienie klauzul wykonalności BTE, co w efekcie skutkowało unicestwieniem zajęć komorniczych, a przede wszystkim umorzeniami prowadzonych przeciwko klientom postępowań egzekucyjnych. Natomiast – co również niezmiernie istotne z punktu widzenia dłużników banków – na czas procesu o pozbawienie wykonalności BTE Kancelaria w większości wypadków uzyskiwała na rzecz klientów zabezpieczenia w postaci zawieszenia egzekucji, chroniąc ich tym samym od dalszego ubytku majątku.
Kancelaria świadczy kompleksową pomoc prawną w sprawach bankowych, odszkodowawczych oraz egzekucyjnych.
(opracował: apl. adw. Robert Kozubek)