Ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw wprowadzono nowy, krótszy termin przedawnienia roszczeń. Od 9 lipca bieżącego roku dotychczas obowiązujący 10-letni okres przedawnienia przewidziany w art. 118 k.c. został skrócony do 6 lat. Nie dotyczy to jednak roszczeń o świadczenia okresowe oraz tych, związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, których okres przedawnienia pozostaje nadal 3-letni.
Tytułem przypomnienia warto wskazać, iż mianem „przedawnienia” określa się możliwość uchylenia się od zaspokojenia roszczenia po upływnie określonego prawem terminu. Jest to instytucja prawa cywilnego, która niejako rozwiązuje konflikt pomiędzy interesami bezczynnego wierzyciela, a dobrem dłużnika.
Nowy, krótszy termin przedawnienia roszczeń to jednak nie jedyna modyfikacja, jaką w tej materii wprowadziła niniejsza ustawa. Zmianie uległ również sposób jego liczenia, bowiem od teraz koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego. Nie dotyczy to roszczeń, których termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Ponadto, zasadnicze novum stanowi zróżnicowanie sytuacji konsumenta i przedsiębiorcy w zakresie przedawnienia roszczeń, na co wskazują m.in. przepisy intertemporalne. Wobec podmiotów profesjonalnych, roszczenia powstałe przed dniem wejścia w życie nowej ustawy i jeszcze nieprzedawnione, przedawniają się z upływem nowego okresu. Jeżeli nowy termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów zmienionych, bieg terminu rozpoczyna się z dniem obowiązywania wskazanej nowelizacji, chyba że przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia upłynąłby on wcześniej. W takiej sytuacji przedawnienie następuje zgodnie ze starymi przepisami. Natomiast w przypadku konsumentów do terminów przedawnienia przysługujących im roszczeń, powstałych przed dniem wejścia w życie omawianej ustawy i w tym dniu jeszcze nie przedawnionych, w każdym wypadku stosuje się dotychczasowe, niezmienione przepisy.
Warto także wspomnieć, o wprowadzonym do kodeksu cywilnego art. 117 § 21, który, jak się wydaje, stanowi dogodne dla konsumentów uprawnienie. Zgodnie z przepisem po upływie przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Istotnie zmienia to obowiązującą dotychczas zasadę, iż dłużnik może się uwolnić od zobowiązania jedynie poprzez formalne podniesienie zarzutu przedawnienia. Takie rozwiązanie doznaje jednak pewnych ograniczeń, bowiem w wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczeń przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności – o czym stanowi art. 1171 § 1 k.c.
Równocześnie ustawodawca postanowił skrócić termin przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem lub ugodą sądową – do 6 lat, za wyjątkiem roszczeń o świadczenia okresowe należne w przyszłości, które przedawniają się z upływem lat 3.
Łącznie z nowelizacją kodeksu cywilnego we wskazanym zakresie, prawodawca wprowadził również do kodeksu postępowania cywilnego nieznaczną pozornie zmianę, która może jednak mieć niemałe konsekwencje zwłaszcza dla strony występującej z powództwem. W art. 187 § 1 k.p.c. dodano bowiem pkt 11 przewidujący, jako element obligatoryjny pozwu w sprawie o zasądzenie roszczenia (a więc w każdej sprawie o zapłatę, odszkodowanie, zadośćuczynienie, etc) podanie oznaczenia daty wymagalności roszczenia. Niewypełnienie przez powoda tego wymogu a następnie jego nieuzupełnienie na wezwanie sądu, skutkować będzie zwrotem pozwu, który w takim wypadku nie wywoła żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z jego wniesieniem.
Reasumując, nowy krótszy termin przedawnienia roszczeń stanowi istotną zmianę w zakresie możliwości skutecznego egzekwowania należnych praw. W tej materii nowelizacja kodeksu cywilnego silnie różnicuje pozycję prawną konsumentów i przedsiębiorców. W tym względzie pragniemy nadmienić, iż nasza Kancelaria świadczy usługi dotyczące dochodzenia roszczeń na drodze postępowania sądowego. W tej mierze wyróżnia nas wieloletnie doświadczenie oraz profesjonalizm.