Ochrona przedemerytalna a wypowiedzenie przez pracodawcę
Rozwiązanie umowy o pracę w drodze wypowiedzenia to jedna z najczęstszych form zakończenia stosunku pracy. Pracownik może złożyć wypowiedzenie w dowolnym momencie, bez specjalnych ograniczeń. W przypadku pracodawcy sytuacja jest bardziej złożona – przepisy Kodeksu pracy przewidują bowiem szczególne zasady chroniące niektóre grupy pracowników przed wypowiedzeniem.
Kto korzysta z ochrony przedemerytalnej?
Prawo przewiduje specjalną ochronę dla osób, które są blisko osiągnięcia wieku emerytalnego. Ochrona ta dotyczy pracowników, którym do emerytury pozostało nie więcej niż cztery lata, o ile ich dotychczasowy staż pracy pozwala na uzyskanie świadczenia emerytalnego po osiągnięciu tego wieku.
Mówiąc prościej, ochrona przysługuje:
- kobietom po ukończeniu 56. roku życia,
- mężczyznom po ukończeniu 61. roku życia.
Nie ma przy tym znaczenia rodzaj zawartej umowy, ochrona obejmuje zarówno umowy na czas nieokreślony, jak i określony.
Artykuł 39 Kodeksu pracy wskazuje, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę osobie objętej ochroną przedemerytalną. Warto zaznaczyć, że przepis ten zakazuje wyłącznie wypowiedzenia umowy, ale nie wyklucza możliwości jej rozwiązania w inny sposób.
Rozwiązanie umowy mimo ochrony – kiedy jest możliwe?
Istnieją sytuacje, w których mimo ochrony, umowa może zostać zakończona:
- Wypowiedzenie złożone przed rozpoczęciem ochrony – jeśli wypowiedzenie zostało złożone zanim pracownik wszedł w okres ochronny, a do rozwiązania umowy dojdzie już w czasie tej ochrony – wypowiedzenie pozostaje skuteczne.
- Wygaśnięcie umowy na czas określony – jeżeli pracownik ma umowę na czas określony, która kończy się w trakcie trwania ochrony, pracodawca nie musi jej przedłużać. Przepis nie nakłada takiego obowiązku.
- Porozumienie stron – umowę można rozwiązać w drodze porozumienia stron, również w okresie ochronnym, ale tylko wtedy, gdy pracownik wyrazi na to zgodę.
- Rozwiązanie bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownika – na podstawie art. 53 Kodeksu pracy, umowę można zakończyć bez wypowiedzenia, gdy pracownik przez dłuższy czas jest nieobecny z powodu choroby. Długość tego okresu zależy od stażu zatrudnienia.
- Tzw. zwolnienie dyscyplinarne (art. 52 k.p.) – ochrona przedemerytalna nie ma zastosowania, gdy doszło do ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych – np. kradzieży, spożywania alkoholu w pracy czy innych przewinień uzasadniających tzw. dyscyplinarkę.
Zmiana warunków pracy i płacy a ochrona przedemerytalna
Zakaz wypowiedzenia obejmuje również wypowiedzenie warunków pracy lub płacy, jednak i tu istnieją wyjątki. Wypowiedzenie zmieniające może być skuteczne, gdy:
- lekarz stwierdzi niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy,
- pracownik utraci wymagane uprawnienia do wykonywania pracy (np. prawo jazdy),
- w zakładzie pracy wprowadzone zostaną nowe zasady wynagradzania dotyczące ogółu zatrudnionych lub konkretnej grupy.