Odwołanie darowizny zostało uregulowane w treści art. 896-902 kodeksu cywilnego. Ustawodawca wyróżnił kilka przypadków, kiedy takowe odwołanie darowizny jest możliwe. Jeżeli darowizna nie została jeszcze wykonana, to darczyńca może ją odwołać, gdy po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.
W sytuacji, kiedy darowizna została już wykonana, przesłanką warunkującą możliwość jej odwołania jest rażąca niewdzięczność obdarowanego. Należy jednak zaznaczyć, że na tej podstawie można także odwołać darowiznę jeszcze niewykonaną. Pojęcie ,,rażącej niewdzięczności’’ użyte przez ustawodawcę jest tzw. klauzulą generalną, co oznacza, że należy dokonywać jego wykładni na kanwie konkretnej, zindywidualizowanej sprawy. Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał jednak, co należy rozumieć pod pojęciem ,,rażąca niewdzięczność’’, w związku z czym warto przytoczyć przykładowe tezy
– Niewdzięczność może być okazana przez zachowanie, które może polegać zarówno na działaniu, jak i na zaniechaniu. Uporczywe niedopełnianie np. obowiązków rodzinnych względem darczyńcy może być traktowane w szczególnych przypadkach, jako przejaw rażącej niewdzięczności (tak: wyr. SN z 22.3.2001 r., sygn. akt V CKN 1599/00);
– Nie jest uznawane za przejaw rażącej niewdzięczności wytoczenie przeciwko darczyńcy powództwa o alimenty przez pełnoletnie uczące się dziecko w sytuacji uzasadniającej takie zachowanie (wyr. SN z 17.11.2011 r., sygn. akt IV CSK 113/11);
– Rażąca niewdzięczność względem darczyńcy może polegać na podstępnym nadużyciu jego zaufania do obdarowanego (wyr. SN z 4.2.2005 r., sygn. akt I CK 571/04);
– Nie każdy czyn karalny, a nawet ukarany, musi mieć znamiona rażącej niewdzięczności; z istoty bowiem tego pojęcia, wynika konieczność świadomego i celowego działania, aby skrzywdzić darczyńcę, a także świadomość, że popełnia się niewdzięczność. Nie podpadają pod pojęcie niewdzięczności krzywdy niezamierzone, popełnione przypadkowo, w uniesieniu czy rozdrażnieniu (wyr. SN z 12.10.2016 r., sygn. akt II CSK 58/16).
Należy jednak nadmienić, że odwołanie darowizny z powodu niewdzięczności jest niedopuszczalne, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia darczyńca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem. W przypadku śmierci darczyńcy, odwołanie darowizny jest nadal możliwe, bowiem jego spadkobiercy mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności, jednakże tylko wtedy, gdy darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania albo, gdy obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy. Warto również wskazać, iż darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Odwołanie darowizny jest również niedopuszczalne, jeżeli darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego.
Odwołanie darowizny następuje poprzez złożenie obdarowanemu pisemnego oświadczenia przez darczyńcę.
Jednocześnie pragniemy nadmienić, iż nasza Kancelaria świadczy usługi w zakresie pomocy prawnej na gruncie prawa cywilnego, w tym w zakresie dotyczącym odwołania darowizny. Cechuje nas w tej mierze wieloletnie doświadczenie i profesjonalizm.