Pojęcie przestępstwa na gruncie prawa cywilnego stwarzało niejednokrotnie rozbieżności interpretacyjne w doktrynie. Wszelkie wątpliwości zostały rozstrzygnięte w Uchwale Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2018 roku, wydanej w sprawie o sygn. akt III CZP 116/17. Sąd Najwyższy stwierdził, że przepis art. 442[1] § 2 k.c. ma zastosowanie także wtedy, gdy wobec sprawcy czynu niedozwolonego, ponoszącego odpowiedzialność na podstawie art. 436 § 1 k.c., zachodzą okoliczności wskazane w art. 31 § 1 k.k., które stanowiły podstawę umorzenia postępowania karnego na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.
Aprobując stanowisko wyrażone w przedmiotowej Uchwale Sądu Najwyższego należy wskazać, że na gruncie prawa karnego przestępstwo jest popełnione tylko i wyłączenie w przypadku kumulacyjnego spełnienia przesłanek wskazanych w art. 1 k.k. Tymi przesłankami są: popełnienie czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, społeczna szkodliwość czynu w stopniu wyższym niż znikomy, możliwość przypisania sprawcy winy w czasie czynu. Z kolei art. 31 § 1 k.k. stanowi o tym, że nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem. W przypadku wystąpienia okoliczności wymienionych w art. 31 § 1 k.k. postępowanie karne podlega umorzeniu na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k., bowiem ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa.
Pojęcie przestępstwa na gruncie prawa cywilnego w odniesieniu do brzmienia art. 442[1] § 2 k.c., jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy, powinno być rozumiane inaczej niż na gruncie prawa karnego. Wynika to z odmiennych funkcji wymienionych gałęzi prawa. Ustawodawca w treści art. 442[1] § 2 k.c. określił, że jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jak powyżej wskazano Sąd Najwyższy w podjętej Uchwale jasno stanął na stanowisku, iż orzeczenie sądu karnego umarzające postępowanie karne ze względu na niepoczytalność sprawcy nie stanowi przeszkody do tego, aby sąd w sprawie cywilnej o odszkodowanie samodzielnie uznał, że doszło do popełnienia występku lub zbrodni, a w konsekwencji art. 442[1] § 2 k.c. ma zastosowanie także w przypadku, gdy sąd karny nie stwierdził prawomocnie popełnienia przestępstwa.
Podsumowując należy z aprobatą odnieść się do stanowiska zajętego przez Sąd Najwyższy i stwierdzić, że pojęcie przestępstwa na gruncie prawa cywilnego nie powinno być automatycznie utożsamiane z pojęciem przestępstwa na gruncie prawa karnego. Odmienne rozumowanie byłoby sprzeczne z prawidłową wykładnią prawa, jak i uderzałoby bezpośrednio w interes prawny poszkodowanych.
Jednocześnie pragniemy nadmienić, iż prawo cywilne, w tym dochodzenie odszkodowań, jest jedną z dziedzin, którymi zajmuje się nasza Kancelaria. Cechuje nas w tym zakresie szczególny profesjonalizm, rozległa wiedza i wieloletnie doświadczenie.