W dniu 25 listopada 2018 roku weszła w życie ustawa o zarządzie sukcesyjnym regulująca nową instytucję prawną- zarządcy sukcesyjnego.
Ustawa ma na celu zagwarantowanie ciągłości działalności przedsiębiorstwa osoby fizycznej po śmierci jego właściciela. Przed 25 listopada 2018 roku śmierć przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą znacząco komplikowała funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Zanim zaczęła obowiązywać nowa ustawa o zarządzie sukcesyjnym następcy prawni spadkodawcy dziedziczyli majątek, jednak z chwilą śmierci spadkodawcy wygasało wiele ważnych dla prowadzenia działalności gospodarczej praw takich jak: decyzje administracyjne, zezwolenia czy koncesje.
Stan prawny wprowadzony przez nową ustawę o zarządzie sukcesyjnym umożliwia przygotowanie się na wypadek śmierci osoby, która we własnym imieniu wykonuje działalność gospodarczą. Funkcja zarządcy sukcesyjnego powierzana jest osobie wyznaczonej przez przedsiębiorcę do pełnienia tego obowiązku lub poprzez wskazanie prokurenta, który z chwilą śmierci staje się zarządcą sukcesyjnym. Artykuł 12 omawianej ustawy przewiduje również alternatywny sposób na ustanowienie zarządcy sukcesyjnego. Mocą tego przepisu, w ściśle określonej sytuacji, możliwość ustanowienia zarządcy sukcesyjnego jest przekazana małżonkowi przedsiębiorcy lub jego spadkobiercom albo zapisobiorcy windykacyjnemu. Warto jednak zaznaczyć, że nowa ustawa o zarządzie sukcesyjnym dopuszcza taką możliwość tylko gdy zarządca sukcesyjny nie został ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy. Jeśli spadek dziedziczy więcej niż jeden spadkobierca do powołania zarządcy niezbędna jest zgoda osób, których udział w spadku obejmującym przedsiębiorstwo, jest większy niż 85%. Wówczas ustanowienie zarządcy wymaga formy aktu notarialnego. Wybrany w ten sposób zarządca sukcesyjny zostaje niezwłocznie zgłoszony do CEIDG przez notariusza, najpóźniej w następnym dniu roboczym po dniu powołaniu do pełnienia funkcji. Ważnym jest, iż uprawnienie do ustanowienia zarządcy sukcesyjnego w ww. trybie wygasa po upływie dwóch miesięcy od daty śmierci przedsiębiorcy.
Zarządca sukcesyjny może tymczasowo prowadzić przedsiębiorstwo po śmierci jego właściciela. Okres, na który zostaje wyznaczony trwa zasadniczo dwa lata, jednak za zgodą sądu termin ten może zostać wydłużony do pięciu lat albo do momentu dokonania działu spadku.
Jak wynika z art. 3 nowej ustawy o zarządzie sukcesyjnym, przedsiębiorstwo w spadku jest własnością następców prawnych zmarłego przedsiębiorcy. Jednakże sytuacja przyjęcia przedsiębiorstwa będącego częścią spadku, przez spadkobierców może rodzić pewne problemy związane z kontynuacją prowadzenia działalności gospodarczej. Poza wyżej wspominanymi niedogodnościami wynikającymi z wygaśnięcia praw ściśle związanych z osobą zmarłego przedsiębiorcy, zarząd sukcesyjny wychodzi naprzeciw problemom związanym z brakiem wiedzy oraz doświadczenia niezbędnego do prowadzenia działalności gospodarczej. Możliwość wyznaczenia zarządcy sukcesyjnego rodzi szanse na wskazanie osoby, która dzięki swoim kompetencjom będzie posiadać odpowiednią wiedzę, doświadczenie i kwalifikacje, gwarantujące sprawne prowadzenie przedsiębiorstwa.
Zarządca sukcesyjny musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, ponadto nie może być orzeczony wobec niego prawomocny zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.
Nowa ustawa o zarządzie sukcesyjnym wskazuje katalog uprawnień i obowiązków zarządcy sukcesyjnego. Do najważniejszych działań wykonywanych przez zarządcę sukcesyjnego można zaliczyć umocowanie do czynności sądowych (może pozywać i być pozywanym) i pozasądowych dotyczących prowadzenia przedsiębiorstwo w spadku. Może on również uczestniczyć w postępowaniach administracyjnych, podatkowych, a także sądowo administracyjnych dotyczących przedsiębiorstwa. We wskazanych postępowaniach zarządca sukcesyjny wykonuje zadania we własnym imieniu jednakże na rzecz właściciela przedsiębiorstwa w spadku.
Do działań wykonywanych przez zarządcę sukcesyjnego należą również czynności zwykłego zarządu w sprawach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku. Czynności przekraczające swoim zakresem zwykły zarząd mogą być podejmowane przez zarządcę sukcesyjnego tylko za zgodą właściciela/właścicieli przedsiębiorstwa w spadku, a w sytuacji, gdy nie ma takiej zgody – za zezwoleniem sądu.
Jednocześnie pragniemy nadmienić, iż kompleksowa obsługa prawna przedsiębiorców jest jedną z dziedzin, którymi zajmuje się nasza Kancelaria. Cechuje na w tym zakresie szczególny profesjonalizm, rozległa wiedza i wieloletnie doświadczenie.