Sukcesja jednoosobowych firm prowadzonych przez osoby fizyczne była do tej pory niemożliwa. Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, której przepisy w przeważającej większości weszły w życie 25 listopada 2018 r. jest odpowiedzią ustawodawcy na od dawna sygnalizowane problemy co do dopuszczalności dalszego prowadzenia działalności gospodarczej po śmierci jednoosobowego przedsiębiorcy. W okresie przed wprowadzaniem w życie nowych przepisów, utrudnienia dla spadkobierców jednoosobowych przedsiębiorców polegały między innymi na tym, że posługiwanie się dotychczasową firmą przedsiębiorcy było w znacznym stopniu ograniczone. Należy wskazać, że wraz ze śmiercią jednoosobowego przedsiębiorcy wygasały również wszelkie udzielone przez niego pełnomocnictwa, co skutkowało brakiem możliwości działania przez ustanowionych pełnomocników. Nadmienić należy, że śmierć jednoosobowego przedsiębiorcy wywoływała także negatywne skutki dla zatrudnionych przez niego pracowników, gdyż z chwilą jego śmierci wygasały wszelkie umowy o pracę. Kolejnymi negatywnymi konsekwencjami było wygaśnięcie decyzji o charakterze administracyjnym, tj. koncesji, zezwoleń, czy też pozwoleń. Wygaśnięciu podlegało również wiele umów o charakterze cywilnoprawnym zawartych przez takiego przedsiębiorcę, a w przypadku korzystania przez niego z pomocy publicznej, niejednokrotnie powstawał obowiązek zwrotu uzyskanych środków.
Niewątpliwie sukcesja jednoosobowych firm umożliwiona przez ustawodawcę na podstawie wyżej wskazanego aktu prawnego rozwiąże wiele problemów, które dotychczas występowały po śmierci jednoosobowego przedsiębiorcy. Od wejścia w życie w/w ustawy, z chwilą śmierci osoby fizycznej jego przedsiębiorstwo stanie się z mocy prawa ,,przedsiębiorstwem w spadku’’ obejmującym składniki niematerialne i materialne przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, stanowiące – co do zasady – mienie przedsiębiorcy w chwili jego śmierci.
Na podstawie uregulowań zawartych w w/w ustawie, właścicielem przedsiębiorstwa w spadku może być spadkobierca, zapisobierca windykacyjny pod warunkiem, że zapis windykacyjny miał za przedmiot przedsiębiorstwo albo udział w przedsiębiorstwie, a także małżonek przedsiębiorcy. Należy jednakże zaznaczyć, iż małżonek zmarłego jednoosobowego przedsiębiorcy może być uznany za właściciela przedsiębiorstwa w spadku pod warunkiem, że w chwili śmierci jednoosobowego przedsiębiorcy, przedmiotowe przedsiębiorstwo było w całości mieniem zmarłego przedsiębiorcy i jego małżonka, a temuż małżonkowi przysługiwał udział w przedsiębiorstwie w spadku. Ponadto należy wskazać, że właścicielem przedsiębiorstwa w spadku może być również osoba nabywająca przedsiębiorstwo w spadku lub też udział w nim.
Przepisy zawarte w w/w ustawie umożliwiają przedsiębiorcy powołanie za jego życia zarządcy sukcesyjnego, który będzie umocowany do prowadzenia bieżących spraw przedsiębiorstwa po śmierci jednoosobowego przedsiębiorcy. Takie umocowanie będzie obowiązywać aż do chwili zakończenia wszystkich formalności spadkowych. Uprawienie do powołania osoby sprawującej zarząd sukcesyjny przysługuje także właścicielowi przedsiębiorstwa w spadku. Taka sytuacja ma miejscu, kiedy przedsiębiorca przed śmiercią nie powołał zarządcy sukcesyjnego. Zarządca sukcesyjny działa we własnym imieniu, lecz na rachunek właściciela przedsiębiorstwa w spadku. Ustawodawca określił, iż takowy zarząd sukcesyjny może być sprawowany maksymalnie 2 lata od chwili śmierci jednoosobowego przedsiębiorcy. Należy jednakże nadmienić, iż w wyjątkowych przypadkach Sąd jest uprawniony przedłużyć tenże okres na czas do 5 lat.
Co najistotniejsze, przepisy ustawy pozwalają m.in. na:
– przeniesienie na właściciela przedsiębiorstwa w spadku decyzji administracyjnych (w tym koncesji, zezwoleń czy pozwoleń) związanych z przedsiębiorstwem;
– posługiwanie się przez zarządcę sukcesyjnego (a także jego małżonka, spadkobierców oraz zapisobierców windykacyjnych, którym przysługuje udział w przedsiębiorstwie) dotychczasową firmą przedsiębiorcy z dodaniem oznaczenia „w spadku”;
– dalsze wykonywanie umów o pracę przez pracowników zmarłego przedsiębiorcy, w przypadku ustanowienia zarządcy sukcesyjnego;
– posługiwanie się NIP-em zmarłego przedsiębiorcy do czasu wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego.
Jak wynika z powyższego, sukcesja jednoosobowych firm uregulowana nowymi przepisami wpłynie pozytywnie na dalsze działanie przedsiębiorstwa zmarłego przedsiębiorcy poprzez likwidację wielu utrudnień w obrocie gospodarczym, które istniały na gruncie dotychczasowego stanu prawnego, a które zostały wskazane w niniejszym opracowaniu. Ponadto nowa regulacja prawna umożliwi zachowanie ciągłości rozliczeń podatkowych przedsiębiorstwa.
Jednocześnie pragniemy nadmienić, iż szeroko rozumowane prawo cywilne i prawo gospodarcze są dziedzinami, którymi zajmuje się nasza Kancelaria. Cechuje nas w tej mierze szczególny profesjonalizm, rozległa wiedza i wieloletnie doświadczenie.