Ustawodawca w kodeksie cywilnym przewiduje instytucję wydziedziczenia. Należy przy tym pamiętać, że jest to pojęcie prawne i często w języku potocznym bywa niepoprawnie interpretowane. Wydziedziczenie jest bowiem pozbawieniem spadkobiercy możliwości uzyskania zachowku po spadkodawcy, a nie jak mylnie jest uważane, wyłączeniem danej osoby z kręgu spadkobierców. Taką funkcję pełni tzw. testament negatywny, a nie instytucja wydziedziczenia. Wydziedziczenie zostało uregulowane w art. 1008 – 1011 kodeksu cywilnego. W tym miejscu warto przytoczyć brzmienie art. 1008 k.c.:
Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:
1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Należy zaznaczyć, że przyczyny wydziedziczenia są ujęte przez ustawodawcę w formie katalogu zamkniętego, tj. tylko przyczyny wymienione w art. 1008 k.c. mogą stanowić podstawę wydziedziczenia. Zamknięty jest również katalog osób, które spadkodawca może wydziedziczyć. Co więcej, podstawa wydziedziczenia musi zostać wskazana w taki sposób, aby przynajmniej w drodze wykładni można było ustalić, która z przyczyn wymienionych w art. 1008 k.c. wystąpiła w konkretnym przypadku. Podstawę wydziedziczenia może stanowić jedynie przyczyna przewidziana ustawą. Pamiętajmy przy tym, że spadkodawca nie musi używać sformułowań ustawowych; wystarczy, że wola wydziedziczenia wyraźnie wynika z treści testamentu, a powody wydziedziczenia pokrywają się z przyczynami, o których mowa w art. 1008 k.c. (wyrok SN z 23 czerwca 1998 r., III CKN 561/97).
Konstrukcja przyczyn umożliwiających wydziedziczenie jest ściśle związana z konkretną osobą. Skutkuje to tym, że w miejsce wydziedziczonego zstępnego wchodzą jego zstępni, czyli np. wydziedziczenie syna skutkuje wejściem w krąg spadkobierców ustawowych jego syna (wnuka spadkodawcy).
Warto także nadmienić, że spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Sam akt przebaczenia może być dokonany w dowolnej formie, w sposób wyraźny lub dorozumiany. W chwili przebaczenia spadkodawca nie musi mieć zdolności do czynności prawych, gdyż wystarczające jest, aby działał z dostatecznym rozeznaniem.
Jednocześnie pragniemy nadmienić, iż nasza Kancelaria świadczy usługi na rzecz Klientów w zakresie szeroko rozumianego prawa spadkowego. Cechuje nas profesjonalizm i wieloletnie doświadczenie.