Instytucja nadzwyczajnej zmiany stosunków (klauzula rebus sic stantibus) została umiejscowiona w Kodeksie Cywilnym. Przepis art. 357(1) wskazuje bowiem, że jeżeli w przypadku nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy.
Jak wynika zatem z powyższego podstawą zastosowania klauzuli rebus sic stantibus jest wystąpienie zmiany stosunków. Co więcej zmiana ta musi mieć nadzwyczajny charakter oraz wystąpić dopiero po powstaniu zobowiązania, ale przed jego wykonaniem. Przedmiotowa zmiana nie może być również do przewidzenia przy zawieraniu umowy. Powinna też odznaczać się powszechnością, a więc być całkowicie niezależna od ryzyka gospodarczego którejś ze stron stosunku obligacyjnego. Ponadto nadzwyczajną zmiana stosunków cechować musi trwałość. Należy przez to rozumieć, iż nie chodzi o incydentalne, przemijające okoliczności, ale o trwałe przeobrażenie stosunku.
Pomimo, iż siła wyższa (mogąca być przesłanką wystąpienia nadzwyczajnej zmiany stosunków) w polskim ustawodawstwie nie posiada swojej definicji legalnej to obecnie panującą epidemię COVID-19 należy uznawać właśnie za takie zjawisko. Zgodnie ze stanowiskiem doktryny prawa i orzecznictwem za siłę wyższą uważa się zdarzenie o charakterze zewnętrznym, niemożliwe do przewidzenia, przemożne (takie, których skutkom nie da się zapobiec). Za przykład siły wyższej z reguły podaje się działanie sił przyrody, epidemie, wojny, ale także akty władzy publicznej.
Wskutek zmiany stosunków może zaistnieć nadmierna trudność w spełnieniu świadczenia lub groźba rażącej straty. Należy przy tym pamiętać, że art. 357(1) KC znajdzie zastosowanie jedynie do sytuacji, w których świadczenie było obiektywnie możliwe do spełnienia. Również i trudność w spełnieniu świadczenia jak i groźba rażącej straty nie są pojęciami zdefiniowanymi legalnie. W doktrynie podnosi się pogląd, że nadmierna trudność w spełnieniu świadczenia jest wtedy, gdy z przyczyn praktycznych lub prawnych podjęcie przez dłużnika nakazanego zachowania wiązałoby się z poniesieniem nieracjonalnych, niebezpiecznych, uciążliwych starań. Ocena tego czy doszło do „rażącej” straty zawsze leży jednak po stronie sądu, ale w piśmiennictwie uważa się, że chodzi o stratę „ponadprzeciętną”, prowadzącą do wysokiego stopnia naruszenia równowagi stron oraz do skutków niedających się pogodzić z pojęciami słuszności i sprawiedliwości. Decydujące znaczenie przy ocenie przesłanki rażącej straty ma cel gospodarczy transakcji i koszt jaki strona musiałaby ponieść, przy jednoczesnej ocenie tego, co mogłaby zyskać.
Jednocześnie pragniemy nadmienić, iż szeroko rozumiane stosowanie instytucji nadzwyczajnej zmiany stosunków jest jedną z dziedzin, którymi zajmuje się nasza Kancelaria. Cechuje nas w tym zakresie szczególny profesjonalizm, rozległa wiedza i wieloletnie doświadczenie.