W dniu 21 sierpnia 2018 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej wprowadzająca nowe regulacje w sprawie tzw. dopalaczy. Zmiany przygotowane przez ustawodawcę zostały podyktowane koniecznością wdrożenia działań zapobiegających coraz szerszemu zjawisku produkcji, dystrybucji i wprowadzaniu do obrotu nowych substancji psychoaktywnych zwanych potocznie dopalaczami. Nowe regulacje w sprawie tzw. dopalaczy przewidują między innymi objęcie przepisami karnymi przede wszystkim czynów związanych z dystrybucją tych substancji i stworzenie instrumentów prawnych umożliwiających pociągnięcie do odpowiedzialności osób z nią związanych.
Ustawodawca w sposób zdecydowany zaostrzył wysokość kar za posiadanie i handel dopalaczami. Należy przede wszystkim wskazać, że w wyniku nowelizacji za sam czyn posiadania znacznych ilości dopalaczy będzie groziła kara do 3 lat pozbawienia wolności, a za handel nimi kara do nawet 12 lat pozbawienia wolności. Jednocześnie instytucja umorzenia postępowania będzie możliwe jedynie w przypadku, kiedy przedmiotem czynu będzie nieznaczna ilość dopalaczy przeznaczona na użytek własny. Nowe regulacje w sprawie tzw. dopalaczy zwiększające wysokość kar dla producentów i handlarzy nimi powodują w istocie zrównanie ich na tle prawa karnego z osobami trudniącymi się handlem narkotykami.
Nowelizacja ustawy zmienia również definicję dopalaczy, bowiem substancja psychoaktywna została wyłączona z pojęcia środka zastępczego. Substancja psychoaktywna ma znany wzór chemiczny, co pozwala przewidzieć jej działanie i to właśnie ona trafi do wykazu nowych substancji, których posiadanie będzie karane na równi z posiadaniem narkotyków. Należy zaznaczyć, że zdecydowanemu ułatwieniu, a co za tym idzie przyśpieszeniu ulegnie proces wpisywania na listę związków zakazanych nowo wykrytych substancji, gdyż następowało to będzie poprzez rozporządzenie, a nie jak obecnie poprzez nowelizację ustawy.
Poprzez nowelizację ustawodawca nałożył również obowiązek zgłaszania do Państwowej Inspekcji Sanitarnej wszystkich przypadków zatrucia środkiem zastępczym lub nową substancją psychoaktywną. Nowe przepisy zobowiązują także Głównego Inspektora Sanitarnego do sporządzenia raportu podsumowującego zgłoszenia z całej Polski do końca marca każdego roku, a placówki podejrzewające pacjenta o stosowanie dopalaczy będą musiały powiadomić o tym powiatowego inspektora sanitarnego. Zostanie również utworzony rejestru zgonów i zatruć spowodowanych przez dopalacze.
Reasumując należy stwierdzić, że obowiązujące od 21 sierpnia 2018 r. nowe regulacje w sprawie tzw. dopalaczy wprowadzają istotne zmiany mające na celu ograniczenie procederu produkcji i handlu dopalaczami.